1. Thông tin chung về cây Actiso sử dụng khiến cho cao atiso Hà Giang:
Atiso với tên công nghệ là Cynara scolymus là cái cây lá gai lâu năm mang khởi thủy từ miền nam Châu Âu (quanh địa trung hải) đã được người cổ Hy Lạp và cổ La Mã trồng để lấy hoa làm rau ăn. Atisô có thể cao lên tới 1,5 đến 2 mét, lá cây dài từ 50–80 cm.
những cây atiso được trồng trước tiên ở quanh Naples vào giữa thế kỷ 15. Nó được Catherine de Medici giới thiệu đến nước Pháp trong thế kỷ 16, sau đó, người Hà Lan có nó đến Anh. Atisô kế tiếp được sở hữu tới Mỹ trong thế kỷ 19 bởi các người đến nhập cư: bang Louisiana bởi người Pháp và bang California bởi người Tây Ban Nha. hiện tại, atisô được trồng chủ yếu hèn ở Pháp, Ý và Tây Ban Nha, Mỹ và các nước Mỹ Latinh. Atisô du thực vào Việt Nam đầu thế kỷ 20, được trồng ở Sa Pa, Tam Đảo, rộng rãi nhất là ở hải phòng. Tên gọi của nó là sự phiên âm thanh lịch tiếng Việt của từ tiếng Pháp artichaut.
hiện nay, người ta trồng atisô không các chỉ dùng lá bắc và đế hoa để ăn mà còn dùng làm cho thuốc.
Hoạt chất chính của atisô là cynarine (Acide 1- 3 dicaféin quinic).
ngoài ra còn với inulin, inulinaza, tanin, những muối hữu cơ của các kim dòng Kali, Canxi, Magiê, Natri…
Atisô mang Công dụng hạ cholesterol và urê trong máu, tạo mật, tăng tiết mật, lợi tiểu, kém cỏi được khiến thuốc thông mật, thông tiểu tiện, chữa những chứng bệnh về gan, thận. Tuy chất cynarine đã tổng hợp được nhưng người ta vẫn sử dụng chế phẩm từ cao lá atiso tươi. Trên thế giới, biệt dược Chophytol của hãng Rosa (Pháp) là thông dụng hơn cả.
Atisô là cây thảo to, cao 1 – 1,2m, mang thể đến 2m. Thân ngắn, thẳng và cứng, với khía dọc, phủ lông trắng như bông. Lá lớn, dài, mọc so le; phiến lá xẻ thùy sâu và có răng không đều, mặt trên xanh lục mặt dưới mang lông trắng, cuống lá lớn và ngắn. Cụm hoa hình đầu, lớn, mọc ở ngọn, màu đỏ tím hoặc tím lơ nhạt, lá bắc không tính của cụm hoa rộng, dày và nhọn, đế cụm hoa nạc phủ đầy lông tơ, mang toàn hoa hình ống. Quả nhẵn bóng, màu nâu sẫm có mào lông trắng.
2. Phân bố:
Atisô là cây thuốc khởi thủy Ðịa Trung Hải, được người Pháp di thực vào trồng ở Việt Nam từ hàng trăm năm nay ở các vùng mang khí hậu ôn đới như Ðà Lạt (Lâm Ðồng), Sapa (Lào Cai), Tam Ðảo (Vĩnh Phúc), Quản Bạ (Hà Giang). Ðến nay atisô được phát triển trồng ở phổ biến địa chỉ, kể cả vùng đồng bằng như Hải Dương cây vẫn phát triển chất lượng.
3. Bộ phận sử dụng:
Cụm hoa và lá bắc sở hữu phần gốc nạc, kém được dùng khiến rau ăn và làm cho thuốc. Lá hái khi cây gần ra hoa hoặc mới ra hoa, dùng làm cho thuốc.
Thu hái:
Gieo hạt tháng 10-11, bứng ra trồng tháng 1-2. lúc cây sắp ra hoa, hái lấy lá, bẻ sống.
Lá Atisô thu hái vào năm thứ 1 của thời kỳ sinh trưởng hoặc vào cuối mùa hoa. khi cây trổ hoa thì hàm lượng hoạt chất tránh, vì vậy, xoàng xĩnh hái lá trước khi cây ra hoa. sở hữu tài liệu nêu là phải thu hái lá còn non vào khi cây chưa ra hoa. Ở lào cai, nhân dân thu hái lá vào thời kỳ trước tết Âm lịch 1 tháng.
cách bào chế:
- Sấy, phơi khô.
- Bảo quản:
- số nhà khô ráo, thoáng mát
- thành phần hóa học:
Trước đây người ta cho rằng hoạt chất là Cynarrin. các nghiên cứu vớt vừa rồi chứng minh rằng với đa dạng hoạt chất khác nhau chứ không riêng gì Cynarrin (Ernst hãi. Naturamed 1995).
Trong Atisô chứa 1 chất đắng với phản ứng Acid gọi là Cynarin (Acid 1 – 4 Dicafein Quinic). Còn mang Inulin, Tanin, các muối kim chiếc K (tỉ lệ rất cao), Ca, Mg, Natri.
Lá Atisô chứa: Acid hữu cơ, Hợp chất Flavonoid (dẫn chất của Luteolin), Công thức khác: Cynaopicrin là chất mang vị đắng, thuộc nhóm Guaianolid.
Dược điển Rumani VIII quy định dược liệu cần chứa trên 1% Polyphenol toàn phần và 0,2% hợp chất Flavonoid.
Theo R.Paris, hoạt chất (Polyphenol) tập trung ở lá, có đa dạng nhất ở phiến lá (7,2%) rồi tới ho (3,48%), tới cụm hoa, rễ, cuống lá.
Lá chứa phổ biến hoạt chất nhất: 1,23% Polyphenol, Clorogenic acid 4%, hợp chất Flavonoid (đặc biệt là Rutin), sau đó tới thân (0,75%), rễ (0,54%). Dẫn chất Caffeic như Clonogenic acid, Neoclorogenic acid, Cyptoclorogenic acid, Cynarin. Sesquiterpen lacton: Cynarpicrin, Dehydrocynaropicrin, Grossheimin, Cynatriol.
4. Hoạt chất trong phiến lá cao gấp gáp 10 lần trong cuống lá.cao atiso hà giang
Lá non chứa nhiều hoạt chất (0,84%) hơn lá mọc thành hình hoa thị ở mặt đất (0,38). trường hợp sấy ở nhiệt độ cao thì lá mau khô nhưng lại mau mất hoạt chất. Ở nhiệt độ phải chăng, việc làm cho khô sẽ lâu hơn. Lá cần được ổn thỏa trước rồi mới chuyển thành dạng bào chế.
Ngọn với hoa chứa inulin, protein (3,6%), dầu béo (0,1%), Cacbohydrat (16%), chất vô cơ(1,8%0, Ca (0,12%), P (0,10%), Fe (2,3 mg/100g), Caroten (60 đơn vị/100 g, tính ra Vitamin A).
Thân và lá còn chứa muối hữu cơ của những kim dòng K, Ca, Mg, Na. Hàm lượng Kali vô cùng cao.
Hoa actiso ăn vô cùng tốt cho năng lực, nó sản xuất khoảng 9,3% carbohydrate, 1,5% chất xơ, vô cùng ít chất béo và protein. Năng lượng chế tạo vô cùng phải chăng, chỉ khoảng 40 tới 50 kcal nhưng lại cực kỳ giàu vitamin và chất khoáng như kali, phốt pho, canxi, natri, lưu huỳnh và magiê. Hoa đặc thù ưng ý cho người bị đái tháo đường do có rất ít đường. Hoa
cũng giúp thải bớt chất độc cho các người mất cân bằng do uống đa dạng rượu.
Rễ: hầu như không với dẫn chất của axit caffeic, bao gồm cả axit Clorogenic và Sesquiterpen lacton. Rễ chỉ đều thông tiểu chứ không có tính năng tăng tiết mật (theo Herbal Medicine, 1999).
5. chức năng dược lý của cao atiso hà giang:
các nhà kỹ thuật Pháp, Liên Xô cũ, Nhật và Thụy Sĩ đã chứng minh các công năng của atisô:
Tiêm tĩnh mạch dung dịch atisô sau 2 – 3 giờ lượng mật bài tiết gấp rút 4 lần.
Cho uống hoặc tiêm dung dịch atisô khiến cho hạ cholesterol và urê trong máu. Tăng lượng nước tiểu, tăng hàm lượng urê trong nước tiểu.
Hoa atisô mang tính năng giảm viêm, hạ cholesterol trong máu.
Atisô ko độc.
kỹ thuật sơ chế atisô:
Trong lá, hoa và thân, rễ của cây atisô chứa phổ biến enzym (men) oxy hóa. Sau khi hái, các enzym sẽ hoạt động mạnh, phá hủy những hoạt chất chứa trong dược liệu. do vậy nên nhanh diệt men để ổn định hoạt chất bằng những phương pháp sau:
Hấp 5 phút trong hơi cồn sôi rồi phơi hoặc sấy khô ngay.
Ngâm trong dung dịch NaCl 5% (muối ăn) rồi phơi hoặc sấy khô ngay.
ví như không nhanh diệt men mà chỉ phơi sấy khô dược liệu theo bí quyết thông kém thì 80 – 90% hoạt chất với trong atisô bị phá hủy (đó là điều các nhà cung cấp chế phẩm atisô phải quan tâm).
Công dụng của Atiso:tác dụng của cao atiso
Hoa và cụm lá bắc atisô sử dụng khiến rau ăn. nấu canh hoặc hầm với xương lợn hay nấu với gan lợn, ăn cực kỳ bổ.
Hoa và cụm lá bắc có bệnh nhân đái tháo đường với chức năng hạ lượng đường trong máu (do với chất Inulin), ngoài ra còn sở hữu chức năng nhuận gan, nhuận tràng, lợi tiểu, giải độc.
Lá atisô (và các chế phẩm chiết suất toàn phần như cao lỏng, cao đặc, cao khô atisô) mang chức năng lợi tiểu, tăng tiết mật, thông mật, hạ cholesterol máu. Bảo vệ gan chống độc (do sự có mặt của 6 chất trong nhóm polyphenol và 10 chất nhómacid alcol cộng các flavonoid).
công năng chống oxy hóa: acid cafeic, acid chlorogenic và cynarin, lutein trong dịch chiết lá với tác dụng: Dọn các gốc tự do, cảm ứng thành phần PMA-ức chế sự phát sinh các gốc tự do. Một số nghiên cứu khác cũng chứng minh công năng chống oxy hóa liên quan đến Công dụng bảo vệ những tế bào gan, mô hình nghiên cứu vớt được tiến hành trên tế bào gan chuột.
chức năng bảo vệ tim mạch: dịch chiết actiso có chức năng giãn mạch và bảo vệ tế bào cơ tim. Dịch chiết lá cây sở hữu công năng lên gen tổng hợp nitric oxid và sở hữu công năng tích cực với chức năng nội mô.
quanh đó đó, một nghiên cứu vãn in vivo trên chuột cũng cho thấy dịch chiết lá cây có tác dụng tránh peroxy hóa lipid và oxy hóa protein, sửa chữa các ADN bị phá hủy dưới công năng gây độc trên tế bào gan của chất gây độc mang gan như CCl4.
những chế phẩm cao atiso Hà Giang:
Trên thị trường thuốc Việt Nam đang lưu hành các chế phẩm atiso như những chiếc trà túi lọc, những cái thuốc viên bao, những dung dịch uống đóng ống hoặc đóng chai, cao atiso Hà Giang dạng lỏng, cao đặc khô. Chủ yếu đuối được phân phối trong nước, chứa một Công thức hoặc phổ biến thành phần dược chất. (chỉ có sản phẩm viên bao Chophytol là cung ứng tại Pháp).
Actiso trồng ở đâu là tốt nhất:
bây giờ trên thị trường mang đa số sản phẩm từ cây actiso, và cũng sở hữu nhiều luận điểm cho rằng Actiso ở đà lạt là chất lượng cao nhất lý do hàm lượng cynarine là cao nhất, tuy nhiên xoàng xĩnh chưa mang thống kê, so sánh, đánh giá buốt cụ thể bằng chứng cứ công nghệ liệt kê.
những vùng trồng actiso bây giờ tập trung ở Ðà Lạt (Lâm Ðồng), Sapa (Lào Cai), Tam Ðảo (Vĩnh Phúc), Quản Bạ (Hà Giang).
Tại Quản Bạ (Hà Giang):
Khu vực miền núi phía bắc, khí hậu ôn đới mát mẻ quanh năm, rất thuận lợi cho sự phát triển của cây Atiso do siêu ít sâu bệnh.
Hợp tác thôn dược liệu Hà Giang là vùng trồng dược liệu đầu tiên của nước ta đạt tiêu chuẩn GACP do tổ chức y tế thế giới đưa ra. Từ khâu chăm sóc cây dược liệu, tới quá trình thu hái, chế biến thành dược phẩm đều mang quy định vô cùng khắt khe nhằm cam kết chất lược sản phẩm tốt nhất, chứa hàm lượng dưỡng chất ổn định, cao nhất.
Theo một nghiên cứu vãn do những Giáo Sư, Tiến Sĩ hàng đầu của trường Đại học Dược hải phòng tiến hành thì cây atiso trồng tại Hà Giang cho hàm lượng Cynarin lên tới 8% trong cao phun sấy, đây là dược chất quan trọng nhất của cây actiso.